Rozwód
Opracował prawnik: Katarzyna Pałgan, według stanu prawnego na dzień 2 maja 2022 r.
Małżeństwo w Polsce pozostaje pod szczególną ochroną prawną. Jego ważne zawarcie uzależnione jest od wielu przesłanek, podobnie rozwiązanie małżeństwa może nastąpić jedynie w ściśle określonych okolicznościach, które przedstawię poniżej.
Przesłanki zawarcia, jak i rozwiązania małżeństwa zostały uregulowane w przepisach Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego.
Zgodnie z tymi przepisami rozwiązanie małżeństwa przez rozwód może nastąpić w sytuacji, gdy nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia. Co to oznacza? Zupełny rozkład pożycia małżeńskiego oznacza ustanie więzi duchowej, fizycznej i gospodarczej. Sąd bada zatem czy między małżonkami zanikło uczucie, więź fizyczna oraz czy małżonkowie posiadają wspólny majątek, zamieszkują razem, czy mają wspólne konta bankowe. Ponadto, aby małżeństwo mogło zostać rozwiązane przez rozwód, rozkład pożycia musi być trwały, a zatem małżonkowie nie mają już wspólnych planów, szans na pogodzenie i dalsze trwanie małżeństwa.
Jednakże pomimo zaistnienia wymienionych okoliczności rozwód nie będzie dopuszczalny, jeżeli w jego wyniku mogłoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków. Sąd bowiem zawsze musi brać pod uwagę dobro dziecka.
Rozwód nie może również nastąpić jeśli jego orzeczenie byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Rozwód nie może zostać orzeczony, gdy żąda go małżonek, który jest wyłącznie winny rozkładu pożycia. Wyjątkiem są sytuacje, w których drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód, albo że odmowa zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
Czym są zasady współżycia społecznego?
Zasady współżycia społecznego to normy obyczajowe, moralne, etyczne, które przyjęto w społeczeństwie. W związku z tym ocena czy orzeczenie rozwodu nie narusza zasad współżycia społecznego zależy od tego, czy sytuacja ta nie naruszy tych norm a każda sprawa rozpatrywana jest indywidualnie.
Wina za rozkład pożycia małżeńskiego.
Przechodząc do kwestii “winy” za rozkład pożycia małżeńskiego, wskazać należy, że Sąd orzekając rozwód wypowiada się również czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia.
Sąd może orzec rozwód z winy obu stron lub z wyłącznej winy jednego z małżonków.
Czy zatem możliwy jest rozwód bez orzekania o winie?
Tak, Sąd na zgodne żądanie małżonków może zaniechać orzekania o winie. W takim przypadku następują skutki takie, jak gdyby żaden z małżonków nie ponosił winy.
Jak zatem przygotować się do rozwodu oraz jak wyglądają czynności formalne w tym zakresie?
Po pierwsze należy ustalić czy wnosimy o rozwód z orzeczeniem o winie czy o rozwód bez orzekania o winie. Od tego bowiem zależy jakie czynności dowodowe musimy podjąć.
Zawsze musimy udowodnić opisany na wstępie zupełny i trwały rozkład pożycia małżeńskiego oraz czy nie ucierpi dobro dziecka.
W przypadku żądania rozwodu z winy drugiego małżonka musimy udowodnić winę a zatem powołać świadków, załączyć dokumenty, zdjęcia czy inne dowody, które świadczą o nielojalnym zachowaniu małżonka.
Zaznaczyć należy, iż sprawa o rozwód odbywa się w postępowaniu procesowym, w oparciu o przepisy postępowania cywilnego a tutaj katalog możliwych dowodów nie jest zamknięty, co oznacza, że dowodami w sprawie mogą być wszystkie fakty, które mają dla sprawy istotne znaczenie.
Wszystkie te fakty najlepiej powołać już na wstępie, a zatem w pierwszym piśmie procesowym, jakim dla strony żądającej rozwodu jest pozew a strony przeciwnej odpowiedź na pozew. Późniejsze przytaczanie twierdzeń i dowodów może skutkować ich oddaleniem przez Sąd jako spóźnionych.
W związku z tym do rozwodu należy się dobrze przygotować. Warto przy tym skorzystać z pomocy profesjonalistów, bowiem niezachowanie warunków formalnych pozwu może skutkować jego odrzuceniem przez Sąd.
Jak wygląda sprawa rozwodowa?
Po wniesieniu pozwu i odpowiedzi na pozew Sąd wyznacza termin rozprawy, bowiem bez przesłuchania stron Sąd nie może orzec rozwodu. Sąd przeprowadza również inne wnioskowane i uznane za istotne w sprawie dowody.
Orzeczenie rozwodu jest wyłączną kompetencją Sądu, natomiast w innych kwestiach, związanych z majątkiem, czy alimentami na dzieci strony mogą porozumieć się ugodowo.
Sprawy rozwodowe należą do właściwości Sądów Okręgowych wydziałów cywilnych - właściwych miejscowo pod względem ostatniego miejsca wspólnego zamieszkania małżonków, jeżeli chociaż jeden z małżonków nadal w okręgu tym ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu.
Z uwagi na fakt, iż orzeczenie rozwodu ma skutki na dalsze życie stron, każdy z małżonków powinien przedstawić swoje stanowisko i zadbać o swoje interesy.
Kwestia winy małżonka ma wpływ na żądanie alimentów na byłego małżonka po rozwiązaniu małżeństwa, bowiem: “ Małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.” oraz “Jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.”.1
Warto skorzystać z pomocy Kancelarii Gocal.
__
1 Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy ( Dz. U. z 2020 r. poz. 1359.).
Małżeństwo w Polsce pozostaje pod szczególną ochroną prawną. Jego ważne zawarcie uzależnione jest od wielu przesłanek, podobnie rozwiązanie małżeństwa może nastąpić jedynie w ściśle określonych okolicznościach, które przedstawię poniżej.
Przesłanki zawarcia, jak i rozwiązania małżeństwa zostały uregulowane w przepisach Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego.
Zgodnie z tymi przepisami rozwiązanie małżeństwa przez rozwód może nastąpić w sytuacji, gdy nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia. Co to oznacza? Zupełny rozkład pożycia małżeńskiego oznacza ustanie więzi duchowej, fizycznej i gospodarczej. Sąd bada zatem czy między małżonkami zanikło uczucie, więź fizyczna oraz czy małżonkowie posiadają wspólny majątek, zamieszkują razem, czy mają wspólne konta bankowe. Ponadto, aby małżeństwo mogło zostać rozwiązane przez rozwód, rozkład pożycia musi być trwały, a zatem małżonkowie nie mają już wspólnych planów, szans na pogodzenie i dalsze trwanie małżeństwa.
Jednakże pomimo zaistnienia wymienionych okoliczności rozwód nie będzie dopuszczalny, jeżeli w jego wyniku mogłoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków. Sąd bowiem zawsze musi brać pod uwagę dobro dziecka.
Rozwód nie może również nastąpić jeśli jego orzeczenie byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Rozwód nie może zostać orzeczony, gdy żąda go małżonek, który jest wyłącznie winny rozkładu pożycia. Wyjątkiem są sytuacje, w których drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód, albo że odmowa zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
Czym są zasady współżycia społecznego?
Zasady współżycia społecznego to normy obyczajowe, moralne, etyczne, które przyjęto w społeczeństwie. W związku z tym ocena czy orzeczenie rozwodu nie narusza zasad współżycia społecznego zależy od tego, czy sytuacja ta nie naruszy tych norm a każda sprawa rozpatrywana jest indywidualnie.
Wina za rozkład pożycia małżeńskiego.
Przechodząc do kwestii “winy” za rozkład pożycia małżeńskiego, wskazać należy, że Sąd orzekając rozwód wypowiada się również czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia.
Sąd może orzec rozwód z winy obu stron lub z wyłącznej winy jednego z małżonków.
Czy zatem możliwy jest rozwód bez orzekania o winie?
Tak, Sąd na zgodne żądanie małżonków może zaniechać orzekania o winie. W takim przypadku następują skutki takie, jak gdyby żaden z małżonków nie ponosił winy.
Jak zatem przygotować się do rozwodu oraz jak wyglądają czynności formalne w tym zakresie?
Po pierwsze należy ustalić czy wnosimy o rozwód z orzeczeniem o winie czy o rozwód bez orzekania o winie. Od tego bowiem zależy jakie czynności dowodowe musimy podjąć.
Zawsze musimy udowodnić opisany na wstępie zupełny i trwały rozkład pożycia małżeńskiego oraz czy nie ucierpi dobro dziecka.
W przypadku żądania rozwodu z winy drugiego małżonka musimy udowodnić winę a zatem powołać świadków, załączyć dokumenty, zdjęcia czy inne dowody, które świadczą o nielojalnym zachowaniu małżonka.
Zaznaczyć należy, iż sprawa o rozwód odbywa się w postępowaniu procesowym, w oparciu o przepisy postępowania cywilnego a tutaj katalog możliwych dowodów nie jest zamknięty, co oznacza, że dowodami w sprawie mogą być wszystkie fakty, które mają dla sprawy istotne znaczenie.
Wszystkie te fakty najlepiej powołać już na wstępie, a zatem w pierwszym piśmie procesowym, jakim dla strony żądającej rozwodu jest pozew a strony przeciwnej odpowiedź na pozew. Późniejsze przytaczanie twierdzeń i dowodów może skutkować ich oddaleniem przez Sąd jako spóźnionych.
W związku z tym do rozwodu należy się dobrze przygotować. Warto przy tym skorzystać z pomocy profesjonalistów, bowiem niezachowanie warunków formalnych pozwu może skutkować jego odrzuceniem przez Sąd.
Jak wygląda sprawa rozwodowa?
Po wniesieniu pozwu i odpowiedzi na pozew Sąd wyznacza termin rozprawy, bowiem bez przesłuchania stron Sąd nie może orzec rozwodu. Sąd przeprowadza również inne wnioskowane i uznane za istotne w sprawie dowody.
Orzeczenie rozwodu jest wyłączną kompetencją Sądu, natomiast w innych kwestiach, związanych z majątkiem, czy alimentami na dzieci strony mogą porozumieć się ugodowo.
Sprawy rozwodowe należą do właściwości Sądów Okręgowych wydziałów cywilnych - właściwych miejscowo pod względem ostatniego miejsca wspólnego zamieszkania małżonków, jeżeli chociaż jeden z małżonków nadal w okręgu tym ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu.
Z uwagi na fakt, iż orzeczenie rozwodu ma skutki na dalsze życie stron, każdy z małżonków powinien przedstawić swoje stanowisko i zadbać o swoje interesy.
Kwestia winy małżonka ma wpływ na żądanie alimentów na byłego małżonka po rozwiązaniu małżeństwa, bowiem: “ Małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.” oraz “Jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.”.1
Warto skorzystać z pomocy Kancelarii Gocal.
__
1 Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy ( Dz. U. z 2020 r. poz. 1359.).