Ustalenie opieki nad dzieckiem

Opracował prawnik: Magdalena Rybicka, według stanu prawnego na dzień 2 maja 2022 r. 

Z czego wynika opieka nad dzieckiem?

Władza rodzicielska ma to do siebie, że wiąże się z nią niezwykle ważny aspekt jakim jest prawo do opieki nad dzieckiem. Określony art. 95 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy, Dz.U. z 2020 r. poz. 1359 tj zakres władzy łączy w sobie uprawnienia i zobowiązania wynikające z faktu bycia rodzicem. Mowa tu o prawie do sprawowania opieki nad dzieckiem i jego majątkiem z jednoczesnym wypełnieniem obowiązków wynikających z takiego stanu rzeczy oraz prawie do wychowania z równoczesnym obowiązkiem rodzica do poszanowania godności i praw dziecka. Stosownie do tak określonej w ustawie definicji wiadomym jest, że na władzę składa się opieka i wychowanie. 

Jak ustalić opiekę nad dzieckiem? 

Aby jednak rodzicowi przysługiwało prawo do opieki nad dzieckiem, a co za tym idzie rodzic mógł je wykonywać istotnym jest, aby było ono ustalone. Prawo do opieki nad dzieckiem przysługuje wówczas, gdy rodzicowi przysługuje władza rodzicielska. Co to oznacza w praktyce? Oznacza to, że koniecznym jest ustalenia ojcostwa / macierzyństwa. Tylko oświadczenie o uznaniu ojcostwa i sądowe ustalenie opieki legitymują do wykonywania władzy rodzicielskiej i związanych z jej istotą uprawnień oraz obowiązków.  Jednakże to związek między rodzicami wpływa w sposób znaczący na instytucję opieki. 

Związek wolny.

Żyjący bez sformalizowanego związku rodzice, w momencie przyjścia na świat dziecka mają do wyboru sposób jakim dojdzie do powierzenia władzy rodzicielskiej. Ojcu żyjącemu bez ślubu z matką urodzonego dziecka, władza rodzicielska nadana może być  poprzez uznanie przez mężczyznę  jego ojcostwa, co skutkuje nadaniem pełni praw już w momencie potwierdzenia, iż dziecko pochodzi od niego. Można to uczynić jeszcze przed narodzinami dziecka lub po narodzinach we właściwym Urzędzie Stanu Cywilnego, poprzez jednoczesne złożenie oświadczeń rodziców w tym przedmiocie bądź potwierdzenia przez matkę prawdziwości oświadczenia złożonego przez mężczyznę uznającego ojcostwo. Wówczas brak formalizacji więzi łączących parę nie będzie przeszkodą do realizacji opieki nad dzieckiem. Uznanemu ojcu, jak i również matce przysługiwać będą takie same prawa i obowiązki. Opieka nad dzieckiem będzie wykonywana w jak naj możliwy sposób. 

Co w przypadku, gdy rodzice nie mogą dojść do porozumienia?

Brak jakiegokolwiek porozumienia co do osoby dziecka i związanych z jej opieką i wychowaniem czynności czyni potrzebnym do osiągnięcia uprawnienia w stosunku do dziecka zainicjowanie przed sądem opiekuńczym postępowania w przedmiocie ustalenia ojcostwa. Ustalenie ojcostwa w wyroku gwarantuje uregulowanie także kwestii związanych opieką i wychowaniem. Ponadto, ustalona władza rodzicielska gwarantuje możliwość dalszego dochodzenia uprawnień wynikających z nadania władzy. Otwiera się wówczas droga możliwości ojca do regulowania wszelkich istotnych kwestii związanych ze sprawowaniem pieczy nad dzieckiem, ale i też jego wychowaniem. Ojciec wykonujący władzę rodzicielską w sposób gwarantujący jej wykonanie zgodnie z przepisami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego ma prawo do opieki nad dzieckiem w pełnym zakresie. 

Przesłanki utrudniające uzyskanie opieki.

Jednakże postępowanie w przedmiocie ustalenia władzy rodzicielskiej wiązać się może z równoczesnym pozbawieniem, bądź ograniczeniem tej władzy. Wówczas sytuacja kształtować będzie się nieco inaczej. Pozbawienie władzy rodzicielskiej po stronie obydwu rodziców oznacza jednoczesną utratę prawa do opieki i wychowania, zaś samo ograniczenie powoduje takie skutki tylko u jednego rodzica, pozostawiając przy tym drugiemu rodzicowi pełne prawo do pieczy i wychowania dziecka. Przy ograniczeniu rodzicowi ograniczonemu we władzy pozostawia się tylko część prawa do decydowania o istotnych dla dziecka sprawach. Przypadek pozbawienia władzy nad dzieckiem czyni utratę prawa do opieki. Zaś przypadek ograniczenia ‘’uszczupla’’ zakres możliwych do podjęcia czynności dotyczących opieki. 

Opieka nad dzieckiem po rozwodzie.

Zapadłe między małżonkami orzeczenie dotyczące rozwodu, również wywołuje skutki o charakterze formalno - prawnym, ponieważ w treści zapadłego orzeczenia uwzględnia się sposób sprawowania przez rozwiedzionych małżonków władzy rodzicielskiej nad ich małoletnim dzieckiem. Podobnie jak w przypadku sądowego ustalenia ojcostwa. Pełną władzę rodzicielską zachować mogą obydwoje rodziców, bądź zachowa tylko jeden z nich, co oznacza że drugi rodzic będzie ja miał ograniczoną. Przypadek posiadanie przez obojga rodziców pełnej władzy rodzicielskiej decyduje o tym, że opieka nad osobą dziecka sprawowana może być przez  obojga rodziców w ramach opieki naprzemiennej, o czym postanowi Sąd. Od tej zasady istnieje jednak wyjątek, ponieważ w postępowaniu sądowym stosownie do art.  2161 § 2 Ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego, Dz.U. 2021 r. poz. 1805 jeżeli rozwój umysłowy dziecka, jego stan zdrowotny oraz stopień dojrzałości na to pozwoli, życzenie dziecka może zostać uwzględnione. Rozważając kwestię opieki nad dzieckiem wskazać należy, iż decydującym o przyznaniu opieki jest zakres w jakim uwzględniona została władza rodzicielska, z której to właśnie wynika prawo do opieki. O kwestii przyznania władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców wypowiedział się Sąd Rejonowy w Nakle Nad Notecią.  W Wyroku z dnia 20 marca 2019 r., sygn. akt  III Nsm 318/18 zważył, iż  ‘’Przy wyborze jednego z rodziców jako tego, który będzie wykonywał władzę rodzicielską w pełnym zakresie należy mieć na uwadze kwalifikacje podmiotowe obojga rodziców, w tym także ich zdolności wychowawcze. Stosownie do tego należy każdorazowo ocenić, które z nich daje lepszą gwarancję wychowania dziecka na prawego człowieka. Należy też badać, który z rodziców ma możność osobistego wykonywania pieczy nad dzieckiem. Przy wydawaniu orzeczenia na podstawie art. 107 kro należy mieć na uwadze cechy dziecka, a więc jego wiek i płeć. Przy wyborze rodzica, któremu powierza się władzę rodzicielską, nie ma rozstrzygającego znaczenia, ani stanowisko (nawet zgodne) rodziców, ani ich wina w spowodowaniu rozłączenia, chyba że stanowi ona wyraz nienależytego wykonywania władzy rodzicielskiej (zob. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 30 sierpnia 1949 r., WaC 76/49, PiP 1950, Nr 7, str. 118 a także orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 30 listopada 1974 r., II CR 1229/54, OSN 1957 r., Nr 2, poz. 35)’’.

Gdy postępowanie nie przynosi oczekiwanych efektów… 

Zdarza się, że sprawy związane z ustaleniem opieki nad dzieckiem przynoszą nieoczekiwany zwrot, dlatego zawsze zalecane jest korzystanie z usług profesjonalnego pełnomocnika jakim jest radca prawny lub adwokat, który  będzie czuwał nad postępowaniem.
Formularz zgłoszeniowy Miałeś/aś wypadek? Straciłeś/aś bliską osobę w wypadku?
Towarzystwo ubezpieczeniowe nie chce wypłacić odszkodowania?
Zostało wypłacone odszkodowanie - prawdopodobnie jest zaniżone.
Skorzystaj z profesjonalnej pomocy, która w konsekwencji jest zawsze dla Ciebie opłacalna :

 

Informujemy, iż Państwa dane osobowe są zbierane w celu bieżącej obsługi Klienta, w zakresie podanym w formularzu kontaktowym. Administratorem danych osobowych jest GOCAL NIP: PL6561916768. Przysługuje Państwu prawo wglądu do treści swoich danych, aktualizowania oraz ich poprawiania. Wypełnienie formularza i jego wysłanie jest dobrowolne oraz oznacza zgodę na przetworzenie danych. Pełna informacja znajduje się w Polityce prywatności.